Historia

  1. Założenie Ochotniczej Straży Pożarnej (1930)
  2. Okres międzywojenny (1930-1939)
  3. II wojna światowa (1939-1945)
  4. Po wojnie (1945-1948)
  5. Budowa pierwszej remizy (1948-1951)
  6. Odbudowa ZOSP (1951-1973)
  7. Rozbudowa remizy (1973-1986)
  8. Trudny okres (1986-1999)
  9. Współcześnie (2000-2017)
  10. Krajowy system Ratowniczo-Gaśniczy (2017)

Założenie Ochotniczej Straży Pożarnej w Opatowie (1930)

W 1918 roku pożar zniszczył północną część wsi zwaną Berlinkiem. Spaliło się wtedy kilkanaście drewnianych chat i powstało zagrożenie dla innych zabudowań także murowanych. O tym wydarzeniu można było się dowiedzieć z dodatku specjalnego do gazety „Przyjaciele Ludu” wydanej w jednym z numerów z 1928 roku. W następnych latach powstawały kolejne pożary, które dotkliwie odczuły miejscowe społeczeństwo.Wydarzenia te zmobilizowały mieszkańców wsi Opatów do utworzenia straży pożarnej obowiązkowej. Jednak rozwiązanie to nie odpowiadało lokalnej społeczności a w tamtych latach na terenie powiatu istniało już kilkanaście ochotniczych straży pożarnych utworzonych na zasadzie dobrowolności min w Baranowie, Bralinie, Mroczeniu, Rychtalu.
Zważając na opinię mieszkańców i biorąc przykład z innych miejscowości, miejscowi działacze społeczni na czele z Janem Mrozkiem zwołują 30 marca 1930 roku zebranie i zakładają Ochotniczą Straż Pożarną w Opatowie. Pierwszy zarząd OSP działał w następującym składzie

  • Jan Mrówka I – naczelnik
  • Jan Holka – zastępca naczelnika
  • Roch Kasprzak – sekretarz
  • Stefan Łęcki – skarbnik
  • Feliks Kasprzak – gospodarz
  • Stanisław Bykowski – członek
  • Marceli Rabiega – członek.

Na tamtejsze obrady zaproszono przedstawicieli Okręgowego Związku Straży Pożarnej Rzeczpospolitej z Kępna z naczelnikiem Józefem Wilaszakiem i uczestniczyło 30 mieszkańców.

Okres międzywojenny (1930-1939)

OSP nie posiadało wówczas odpowiedniego obiektu do przechowywania sprzętu służyła drewniana remiza zlokalizowana w miejscu gdzie stał kiosk u zbiegu ulic Niskiej i Poznańskiej. Podstawowym zadaniem było wyposażenie jednostki w sprzęt i tak na dzień 20 marca 1932 roku dysponowano:

  • 1 sikawką konną
  • 6 beczkowozami jednoosiowymi do przewozu wody
  • 150 m węzy tłocznych
  • 5 bosaków
  • 6 tłumnic
  • 3 trąbki alarmowe
  • 2 latarnie
  • 2 kilofy
  • 1 piłę

Jednostka w kolejnych latach rosła w siłę tak, że przed wybuchem II wojny światowej liczyła 60 członków. Przy straży działała orkiestra dęta prowadzona przez druha Antoniego Mosia, która uświetniała wszystkie organizowane imprezy kulturalne. Przed wybuchem wojny zarząd działał w następującym składzie:

  • Antoni Moś – prezes
  • Teodor Baranowski – naczelnik
  • Antoni Udała – zastępca naczelnik
  • Franciszek Wąsiak – sekretarz
  • Tomasz Ferdynus – zastępca sekretarza
  • Jan Kasprzak – skarbnik
  • Jan Karmiński – gospodarz

OSP była jedną z lepiej działających organizacji i współpracowała z innymi organizacjami we wsi tak jak: Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ”, Towarzystwo Powstańców i Wojaków, Chór Śpiewaczy i inne. To w okół niej skupiało się miejscowe życie kulturalne poprzez występy amatorskiego teatru, zabawy taneczne, wieczorki towarzyskie i muzyczne występy orkiestry. Został opracowany program uroczystości 10-cio lecia jednsotki oraz plan budowy strażnicy lecz z powodu wybuch w dniu 1 września 1939 roku II Wojny Światowej przygotowania zostały przerwane.

II wojna światowa (1939-1945)

W czasie wojny władze niemieckie przywiązywały większą wagę do bezpieczeństwa pożarowego wsi ponieważ rozebrano drewnianą remizę a sprzęt przeniesiono do budynku gospodarczego organistówki, który był murowany. Straż w 1941 roku otrzymała pierwszą motopompę spalinową o dużej wydajności znaczną ilość węży. Strażacy zostali solidnie przeszkoleni w zakresie obsługi posiadanego sprzętu jak i sposobów gaszenia pożarów. Jednak wszelkie przejawy polskości były ściśle zacierane, dlatego też zaginęła cała dokumentacja jednostki z tego okresu zostały tylko metalowe hełmy z biało-czerwonymi znakami służyły strażakom do początku lat 60-tych. Źródła informacji o okresie międzywojennym i okresie po wojnie opierane są na zapiskach opracowanych przez zmarłego w 1986 roku Tomasza Ferdynusa mieszkańca wsi Opatów, który przed wojną był zastępcą sekretarza Ochotniczej Straży Pożarnej w Opatowie, a po wojnie przeniósł się do Kępna zajmując różne odpowiedzialne funkcje we władzach państwowych i spółdzielczych min. był zastępcą prezesa Zarządu Powiatowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Natomiast informacje z czasu wojny pochodzą z opowiadań mieszkańców, którzy nie byli wysiedlenia przez władze okupacyjne.

Po wojnie (1945-1948)

Opatów został wyzwolony przez wojska radzieckie 19 stycznia 1945 roku. 25 lutego 1945 roku w sali po ewangelickiej zostało zorganizowane zebranie w celu reaktywowania działalności straży pożarnej. Inicjatorami zebrania byli Antoni Moś, Antoni Udała oraz Wójt Gminy Opatów Jan Appel. Wybrano nowy zarząd w składzie:

  • Józef Biczysko – prezes
  • Antoni Udała – naczelnik
  • Tomasz Ferdynus – sekretarz
  • Tomasz Dura – zastępca sekretarza
  • Józef Sroka – skarbnik
  • Stanisław Udała – gospodarz
  • Aleksy Polaszczyk – zastępca gospodarza

Wszyscy z zaangażowaniem przystąpili do pracy tj. w liczbie 33 strażaków, w celu odnowienia świetności jednostki z przed wojny. Na zebraniu zorganizowanym w dniu 5 sierpnia 1945 roku odżyły plany budowy remizy i zakupu sztandaru. Już na kolejnym zebraniu w dniu 4 listopada 1945 roku odbyła się uroczystość poświęcenia sztandaru z udziałem licznej rzeszy strażaków z okolicy. Była to jak wynika z dokumentacji wspaniała impreza, lecz strażaków nurtował drugi problem tj. brak remizy.

Budowa pierwszej remizy (1948-1951)

W krótkim odstępie czasu powołano komitet organizacyjny na czele którego stanął Wójt gminy Opatów Jan Appel. Zgromadzono materiały i środki finansowe na budowę. Postanowiono, że obiekt powstanie w północnej części parku gminnego. Pierwszą cegiełkę na budowę wykupił Chór Śpiewaczy, który ofiarował strażakom 15 tyś. złotych. Do pracy przystąpili wszyscy mieszkańcy wsi, ponieważ budowana strażnica miała mieć salę taneczną, której nie było we wsi. Budowa została zakończona w roku 1948. Kolejne lata działalności to marzenie o poprawie wyposażenia sprzętowego. Po okupancie pozostała motopompa z przyczepą firmy austryjackiej, która była wykorzystywana do przewozu sprzętu na ćwiczenia. Z demobilu uzyskano od żołnierzy Armii Radzieckiej samochód dostawczy „GAZ”, który potocznie zwano „Kaśką” służąc strażakom kilkanaście lat.

Odbudowa ZOSP (1951-1973)

W historii ochotniczych straży był okres, który wypaczał ideę samorządności organizacji. W latach 1951 do 1957 zarządy straży nie były wybierane lecz mianowane przez władze powiatowe, na czele zaś zaś stali komendanci kierujący jednoosobowe jednostką przy pomocy zastępców o różnych specjalnościach. Zmiany w zarządzaniu państwowym przyczyniły się do ponownego powstania Związku Ochotniczych Straży Pożarnych i przywrócenia dawnej samorządności. Wydarzenia te spowodowały że na zebraniu w dniu 15.12.1957 r. wybrano nowy zarząd w składzie:

  • Ignacy Grzesiak – prezes
  • Franciszek Hojka – wiceprezes
  • Alojzy Kaczmarzyk – sekretarz
  • Zygmunt Stodolski – zastępca sekretarza
  • Antoni Moś – skarbnik
  • Stanisław Polaszczyk – gospodarz
  • Edmund Jeziorny – naczelnik
  • Bolesław Grzesiak – zastępca naczelnika
  • Czesław Ferdynus – członek zarządu

Nowe władze straży zabrały się do pracy, a szczególnie do poprawy wyposażenia. Dzięki staraniom władz już w 1959 roku jednostka otrzymała z demobilu wojskowego z jednostki wojskowej w Krośnie Odrzańskim terenowy samochód sanitarny „Dodge”, który po przystosowaniu do potrzeb straży służył do 1973 roku, po czym został sprzedany do celów gospodarczych. Jednostka rozrastała się kadrowo, szkoliła i zdobywała czołowe miejsca w zawodach pożarniczych. Utworzona na początku lat sześćdziesiątych drużyna młodzieżowa przygotowywała młode kadry strażaków do działań ratowniczych. Sukcesy strażaków z Opatowa zaowocowały piękną nagrodą. W 1967 roku pożarnicze władze powiatowe przekazały jednostce z Komendy Powiatowej Straży Pożarnych w Kępnie samochód pożarniczy-beczkowóz „Star 21” oraz motopompę „Polonia PO 3”. Od tego czasu jest to jedyna jednostka OSP w powiecie poza OSP Kępno, która dysponuje dwoma samochodami. Oprócz samochodów była jeszcze sikawka konna i kilka beczkowozów dwukołowych.

Rozbudowa remizy (1973-1986)

Remiza strażacka była jednocześnie salą zabaw. Na czas zabawy sprzęt strażacki zostawał wystawiany za remizę, a samochody garażowały na podwórzach kierowców, którymi wtedy byli druh Bolesław Grzesiak, Franciszek Jeziorny, Kazimierz Moś. Rozwiązanie to sprawiało problemy i było nie wygodne postanowiono zatem wybudować za salą garaż na sprzęt konny i rezerwowy. Jednak i to nie rozwiązało problemu. Pomimo powstania domu kultury w wyniku przebudowy nieczynnego kościoła ewangelickiego zabawy taneczne w tym obiekcie nie należały do udanych z wyjątkiem dyskotek, które rozpoczęto organizować od 1973 roku. Zarząd straży jeszcze raz pochylił się nad problemem garaży i salą wiejską i postanowił wybudować w szczycie remizy nowy obiekt garażowy na dwa stanowiska, który służy jednostce do dnia dzisiejszego. Prace budowlane na nowym obiektem zakończono 1986 roku. Liczne sukcesy strażackie doprowadziły do tego że, w roku 1986 jednostka w nagrodę otrzymuje po raz pierwszy fabrycznie nowy samochód pożarniczy „Star 244” z napędem terenowym, który spełnia zadania do dnia dzisiejszego. Poprzedni natomiast po 27 latach służby został przekazany na złom. Z dawnego sprzętu konnego pozostała tylko sikawka, która przez pewien czas była umiejscowiona na dachu strażnicy lecz na dzień dzisiejszy zostało oddano do muzeum OSP w Kępnie i przypomina o dawnej technice gaszenia pożarów. Z okresu wielkiej świetności straży należy wspomnieć o takich druhach, którzy piastowali różne funkcje w zarządzie i wyprowadzili jednostkę na czołowe miejsce w powiecie. Byli to Andrzej Bykowski, Jan Dawid, Zbigniew Grzesiak, Maria Hadryś, Walerian Kasprzak, Mariam Makieła, Tadeusz Moska, Florian Musiała, Florian Olejnik, Ludwik Ostroga, Edmund Udała, Andrzej Udała, Zofia Wierzba w wielu innych.

Trudny okres (1986-1999)

Po odejściu w stan spoczynku wielu znanych działaczy ze względu na stan zdrowia lub z powodu niespodziewanej śmierci, nasza jednostka trochę oddaliła się od powiatowej czołówki. Powstanie nowych gmin spowodowały koncentrację środków finansowych w ich siedzibach i zmniejszenie nakładów w pozostałych. To samo przeniosło się na grunt pożarniczy. Dopiero powstanie samorządów spowodowało możliwość decydowania o sprawach gminy w gremiach kolegialnych i z własnej inicjatywy nie czekając na decyzję władz państwowych. Przykładem tego może być modernizacja „Domu Strażaka” na salę imprez zbiorowych wykonana pod kierownictwem Ignacego Grzesiaka ówczesnego prezesa, który zmarł niespodziewanie podczas gdy jednostka ponownie nabierała znaczenia dla ochrony przeciwpożarowej gminy. Ten trudny okres jednostka przeszła także za sprawą druha Jana Kupczaka, który przejął funkcję gospodarza i kierowcy bojowego zapewniając jego sprawność o każdej porze. Społeczeństwo nasze ocenia straż nie po działalności gospodarczej ale po gotowości do niesienia pomocy – a tego Ochotniczej Straży w Opatowie nie brakło. Najlepszym tego przykładem jest udział naszej OSP w gaszeniu największego w Polsce pożaru koło Kuźni Raciborskiej w sierpniu 1992 roku w składzie sił pożarniczych województwa wielkopolskiego.

Współcześnie (2000-2017)

14 października 2003 roku jednostka została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego jako organizacja pozarządowa tym samym otrzymała status prawny. W 2005 roku OSP Opatów obchodziła uroczystość z okazji jubileuszu 75 lat jej istnienia. Cieszył wtedy fakt że dzięki wytrwałości ludzi na swych stanowiskach i ich zaangażowaniu jednostka przetrwała te złe i dobre narodowe wydarzenia. Jednostka PSP Kępno w 2015 przekazała samochód Jelcz GCBM wraz z beczką 18 000 litrów. Od tego czasu jednostka posiada flotę składającą się 3 aut.

Krajowy system Ratowniczo-Gaśniczy (2017)

Przełomowym wydarzeniem i nowym rozdziałem w historii jednostki OSP Opatów było wpisanie 1 maja 2017 roku do Krajowego Systemy Ratowniczo-Gaśniczego co pozwala na samodzielnie działanie strażakom podczas akcji ratowniczych. Rok później dokładnie 12 października 2018 roku pozyskaliśmy po 32 latach  nowy samochód średni terenowy marki Volvo, przy pomocy Komendy Wojewódzkiej PSP, Urzędu Gminy Łęka Opatowska i upory obecnego zarządu.
Dzięki zaangażowaniu zarządu i wszystkich członków OSP dnia 11.05.2019 r. w miejscowości Lądek podczas obchodów “Dnia Strażaka” zostało odebrane wyróżnienie i nominacji do “Wielkopolska Ochotnicza Straż Pożarna roku 2018”.
W roku 2020 jednostka OSP Opatów obchodziła 90 lat działalności. Niestety zaplanowane obchody tego jubileuszu nie odbyły się z powodu panującej na całym świecie epidemii Koronawirusa SARS-COV-2.

 

Życie, praca i służba druhów strażaków to najlepszy sposób przysłużeniu się ojczyźnie. Do historii naszej straży na trwale zapisali druhowie tacy jak: Józef, Błach, Franciszek Holka, Andrzej Grzesiak II, Stanisław Polaszczyk, Idzi Taras i wielu innych. Działalność jednostki dobrze znana jest społeczeństwu Opatowa i nie tylko. O osiągnięciach świadczą liczne puchary, dyplomy i odznaczenia samych strażaków w tym także tym najwyższym „Złotym Znakiem Związku OSP”. Z szeregów OSP Opatów wyrósł znany strażak druh Eugeniusz Grzesiak Prezes Zarządu Oddziału Powiatowego ZOSP RP, a przez 29 lat Komendant Państwowej Straży Pożarnej w Kępnie, który w 1967 roku rozpoczynał swoją strażacką karierę w drużynie młodzieżowej. Z naszej straży również w szeregi zawodowe wstąpili Antoni Grzesiak, Zenon Pęcherz, Ryszard Skiba, Florian Jeziorny, Leonard Kanclerz, Mariusz Szczepański, Piotr Kanclerz

Źródło:
Tomasz Ferdynus (1986) – własne zapiski
Eugeniusz Grzesiak
Florian Musiała